劝学

拼音版、注音及读音

　　 jūn zǐ yuē: xué bù kě yǐ yǐ。

　　君子曰：学不可以已。

　　 qīng，qǔ zhī yú lán，ér qīng yú lán bīng，shuǐ wèi zhī，ér hán yú shuǐ。mù zhí zhōng shéng，róu yǐ wéi lún，qí qǔ zhōng guī。suī yǒu gǎo bào pù，bù fù tǐng zhě，róu shǐ zhī rán yě。gù mù shòu shéng zé zhí，jīn jiù lì zé lì，jūn zǐ bó xué ér rì cān shěng hū jǐ，zé zhī míng ér xíng wú guò yǐ。

　　青，取之于蓝，而青于蓝；冰，水为之，而寒于水。木直中绳，輮以为轮，其曲中规。虽有槁暴（pù），不复挺者，輮使之然也。故木受绳则直，金就砺则利，君子博学而日参省乎己，则知明而行无过矣。

　　 gù bù dēng gāo shān，bù zhī tiān zhī gāo yě bù lín shēn xī，bù zhī dì zhī hòu yě bù wén xiān wáng zhī yí yán，bù zhī xué wèn zhī dà yě。gànyuèyíháo zhī zǐ，shēng ér tóng shēng，zhǎng ér yì sú，jiào shǐ zhī rán yě。shī yuē:" jiē ěr jūn zǐ，wú héng ān xī。jìng gòng ěr wèi，hǎo shì zhèng zhí。shén zhī tīng zhī，jiè ěr jǐng fú。" shén mò dà yú huà dào，fú mò cháng yú wú huò。

　　故不登高山，不知天之高也；不临深溪，不知地之厚也；不闻先王之遗言，不知学问之大也。干、越、夷、貉之子，生而同声，长而异俗，教使之然也。诗曰：“嗟尔君子，无恒安息。靖共尔位，好是正直。神之听之，介尔景福。”神莫大于化道，福莫长于无祸。

　　 wú cháng zhōng rì ér sī yǐ，bù rú xū yú zhī suǒ xué yě wú cháng qí ér wàng yǐ，bù rú dēng gāo zhī bó jiàn yě。dēng gāo ér zhāo，bì fēi jiā cháng yě，ér jiàn zhě yuǎn shùn fēng ér hū，shēng fēi jiā jí yě，ér wén zhě zhāng。jiǎ yú mǎ zhě，fēi lì zú yě，ér zhì qiān lǐ jiǎ zhōu jí zhě，fēi néng shuǐ yě，ér jué jiāng hé。jūn zǐ shēng fēi yì yě，shàn jiǎ yú wù yě。jūn zǐ shēng tōng: xìng

　　吾尝终日而思矣，不如须臾之所学也；吾尝跂而望矣，不如登高之博见也。登高而招，臂非加长也，而见者远；顺风而呼，声非加疾也，而闻者彰。假舆马者，非利足也，而致千里；假舟楫者，非能水也，而绝江河。君子生非异也，善假于物也。(君子生 通：性)

　　 nán fāng yǒu niǎo yān，míng yuē méng jiū，yǐ yǔ wèi cháo，ér biān zhī yǐ fā，xì zhī wěi sháo，fēng zhì sháo zhé，luǎn pò zi sǐ。cháo fēi bù wán yě，suǒ xì zhě rán yě。xī fāng yǒu mù yān，míng yuē yè gān，jīng zhǎng sì cùn，shēng yú gāo shān zhī shàng，ér lín bǎi rèn zhī yuān，mù jīng fēi néng zhǎng yě，suǒ lì zhě rán yě。péng shēng má zhōng，bù fú ér zhí bái shā zài niè，yǔ zhī jù hēi。lán huái zhī gēn shì wèi zhǐ，qí jiàn zhī xiǔ，jūn zǐ bù jìn，shù rén bù fú。qí zhì fēi bù měi yě，suǒ jiàn zhě rán yě。gù jūn zǐ jū bì zé xiāng，yóu bì jiù shì，suǒ yǐ fáng xié pì ér jìn zhōng zhèng yě。

　　南方有鸟焉，名曰蒙鸠，以羽为巢，而编之以发，系之苇苕，风至苕折，卵破子死。巢非不完也，所系者然也。西方有木焉，名曰射干，茎长四寸，生于高山之上，而临百仞之渊，木茎非能长也，所立者然也。蓬生麻中，不扶而直；白沙在涅，与之俱黑。兰槐之根是为芷，其渐之滫，君子不近，庶人不服。其质非不美也，所渐者然也。故君子居必择乡，游必就士，所以防邪辟而近中正也。

　　 wù lèi zhī qǐ，bì yǒu suǒ shǐ。róng rǔ zhī lái，bì xiàng qí dé。ròu fǔ chū chóng，yú kū shēng dù。dài màn wàng shēn，huò zāi nǎi zuò。qiáng zì qǔ zhù，róu zì qǔ shù。xié huì zài shēn，yuàn zhī suǒ gòu。shī xīn ruò yī，huǒ jiù zào yě，píng dì ruò yī，shuǐ jiù shī yě。cǎo mù chóu shēng，qín shòu qún yān，wù gè cóng qí lèi yě。shì gù zhì dì zhāng，ér gōng shǐ zhì yān lín mù mào，ér fǔ jīn zhì yān shù chéng yīn，ér zhòng niǎo xī yān。xī suān，ér ruì jù yān。gù yán yǒu zhāo huò yě，xíng yǒu zhāo rǔ yě，jūn zǐ shèn qí suǒ lì hū!

　　物类之起，必有所始。荣辱之来，必象其德。肉腐出虫，鱼枯生蠹。怠慢忘身，祸灾乃作。强自取柱，柔自取束。邪秽在身，怨之所构。施薪若一，火就燥也，平地若一，水就湿也。草木畴生，禽兽群焉，物各从其类也。是故质的张，而弓矢至焉；林木茂，而斧斤至焉；树成荫，而众鸟息焉。醯酸，而蚋聚焉。故言有招祸也，行有招辱也，君子慎其所立乎！

　　 jī tǔ chéng shān，fēng yǔ xìng yān jī shuǐ chéng yuān，jiāo lóng shēng yān jī shàn chéng dé，ér shén míng zì dé，shèng xīn bèi yān。gù bù jī kuǐ bù，wú yǐ zhì qiān lǐ bù jī xiǎo liú，wú yǐ chéng jiāng hǎi。qí jì yī yuè，bù néng shí bù nú mǎ shí jià，gōng zài bù shě。qiè ér shě zhī，xiǔ mù bù zhé qiè ér bù shě，jīn shí kě lòu。yǐn wú zhuǎ yá zhī lì，jīn gǔ zhī qiáng，shàng shí āi tǔ，xià yǐn huáng quán，yòng xīn yī yě。xiè liù guì ér èr áo，fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō zhě，yòng xīn zào yě。

　　积土成山，风雨兴焉；积水成渊，蛟龙生焉；积善成德，而神明自得，圣心备焉。故不积跬步，无以至千里；不积小流，无以成江海。骐骥一跃，不能十步；驽马十驾，功在不舍。锲而舍之，朽木不折；锲而不舍，金石可镂。蚓无爪牙之利，筋骨之强，上食埃土，下饮黄泉，用心一也。蟹六跪而二螯，非蛇鳝之穴无可寄托者，用心躁也。

　　 shì gù wú míng míng zhī zhì zhě，wú zhāo zhāo zhī míng wú hūn hūn zhī shì zhě，wú hè hè zhì gōng。xíng qú dào zhě bù zhì，shì liǎng jūn zhě bù róng。mù bù néng liǎng shì ér míng，ěr bù néng liǎng tīng ér cōng。téng shé wú zú ér fēi，shí shǔ wǔ jì ér qióng。shī yuē:" shī jiū zài sāng，qí zi qī xī。shū rén jūn zǐ，qí yí yī xī。qí yí yī xī，xīn rú jié xī!" gù jūn zǐ jié yú yī yě。

　　是故无冥冥之志者，无昭昭之明；无惛惛之事者，无赫赫之功。行衢道者不至，事两君者不容。目不能两视而明，耳不能两听而聪。螣蛇无足而飞，鼫鼠五技而穷。《诗》曰：“尸鸠在桑，其子七兮。淑人君子，其仪一兮。其仪一兮，心如结兮！”故君子结于一也。

　　 xī zhě hù bā gǔ sè，ér liú yú chū tīng bó yá gǔ qín，ér liù mǎ yǎng mò。gù shēng wú xiǎo ér bù wén，xíng wú yǐn ér bù xíng 。yù zài shān ér cǎo mù rùn，yuān shēng zhū ér yá bù kū。wéi shàn bù jī xié?ān yǒu bù wén zhě hū?

　　昔者瓠巴鼓瑟，而流鱼出听；伯牙鼓琴，而六马仰秣。故声无小而不闻，行无隐而不形 。玉在山而草木润，渊生珠而崖不枯。为善不积邪？安有不闻者乎？

　　 xué è hū shǐ?è hū zhōng?yuē: qí shù zé shǐ hū sòng jīng，zhōng hū dú lǐ qí yì zé shǐ hū wèi shì，zhōng hū wèi shèng rén，zhēn jī lì jiǔ zé rù，xué zhì hū méi ér hòu zhǐ yě。gù xué shù yǒu zhōng，ruò qí yì zé bù kě xū yú shě yě。wèi zhī，rén yě shě zhī，qín shòu yě。gù shū zhě，zhèng shì zhī jì yě shī zhě，zhōng shēng zhī suǒ zhǐ yě lǐ zhě，fǎ zhī dà fēn，lèi zhī gāng jì yě。gù xué zhì hū lǐ ér zhǐ yǐ。fū shì zhī wèi dào dé zhī jí。lǐ zhī jìng wén yě，lè zhī zhōng hé yě，shī shū zhī bó yě，chūn qiū zhī wēi yě，zài tiān dì zhī jiān zhě bì yǐ。jūn zǐ zhī xué yě，rù hū ěr，zhe hū xīn，bù hū sì tǐ，xíng hū dòng jìng。duān ér yán，rú ér dòng，yī kě yǐ wéi fǎ zé。xiǎo rén zhī xué yě，rù hū ěr，chū hū kǒu kǒu ěr zhī jiān，zé sì cùn ěr，hé zú yǐ měi qī chǐ zhī qū zāi!gǔ zhī xué zhě wèi jǐ，jīn zhī xué zhě wéi rén。jūn zǐ zhī xué yě，yǐ měi qí shēn xiǎo rén zhī xué yě，yǐ wéi qín dú。gù bù wèn ér gào wèi zhī ào，wèn yī ér gào èr wèi zhī zá。àofēi yě，záfēi yě jūn zǐ rú xiàng yǐ。

　　学恶乎始？恶乎终？曰：其数则始乎诵经，终乎读礼；其义则始乎为士，终乎为圣人， 真积力久则入，学至乎没而后止也。故学数有终，若其义则不可须臾舍也。为之，人也；舍 之，禽兽也。故书者，政事之纪也；诗者，中声之所止也；礼者，法之大分，类之纲纪也。 故学至乎礼而止矣。夫是之谓道德之极。礼之敬文也，乐之中和也，诗书之博也，春秋之微 也，在天地之间者毕矣。 君子之学也，入乎耳，着乎心，布乎四体，形乎动静。端而言，蝡而动，一可以为法则。小人之学也，入乎耳，出乎口；口耳之间，则四寸耳，曷足以美七尺之躯哉！古之学者为己，今之学者为人。君子之学也，以美其身；小人之学也，以为禽犊。故不问而告谓之傲，问一而告二谓之囋。傲、非也，囋、非也；君子如向矣。

　　 xué mò biàn hū jìn qí rén。lǐ yuè fǎ ér bù shuō，shī shū gù ér bù qiè，chūn qiū yuē ér bù sù。fāng qí rén zhī xí jūn zǐ zhī shuō，zé zūn yǐ biàn yǐ，zhōu yú shì yǐ。gù yuē: xué mò biàn hū jìn qí rén。

　　学莫便乎近其人。礼乐法而不说，诗书故而不切，春秋约而不速。方其人之习君子之说，则尊以遍矣，周于世矣。故曰：学莫便乎近其人。

　　 xué zhī jīng mò sù hū hǎo qí rén，lóng lǐ cì zhī。shàng bù néng hǎo qí rén，xià bù néng lóng lǐ，ān tè jiāng xué zá shí zhì，shùn shī shū ér yǐ ěr。zé mò shì qióng nián，bù miǎn wèi lòu rú ér yǐ。jiāng yuán xiān wáng，běn rén yì，zé lǐ zhèng qí jīng wěi xī jìng yě。ruò qiè qiú lǐng，qū wǔ zhǐ ér dùn zhī，shùn zhě bù kě shèng shǔ yě。bù dào lǐ xiàn，yǐ shī shū wèi zhī，pì zhī yóu yǐ zhǐ cè hé yě，yǐ gē chōng shǔ yě，yǐ zhuī cān hú yě，bù kě yǐ dé zhī yǐ。gù lóng lǐ，suī wèi míng，fǎ shì yě bù lóng lǐ，suī chá biàn，sàn rú yě。

　　学之经莫速乎好其人，隆礼次之。上不能好其人，下不能隆礼，安特将学杂识志，顺诗书而已耳。则末世穷年，不免为陋儒而已。将原先王，本仁义，则礼正其经纬蹊径也。若挈裘领，诎五指而顿之，顺者不可胜数也。不道礼宪，以诗书为之，譬之犹以指测河也，以戈舂黍也，以锥餐壶也，不可以得之矣。故隆礼，虽未明，法士也；不隆礼，虽察辩，散儒也。

　　 wèn hù zhě，wù gào yě gào hù zhě，wù wèn yě shuō hù zhě，wù tīng yě。yǒu zhēng qì zhě，wù yǔ biàn yě。gù bì yóu qí dào zhì，rán hòu jiē zhī fēi qí dào zé bì zhī。gù lǐ gōng，ér hòu kě yǔ yán dào zhī fāng cí shùn，ér hòu kě yǔ yán dào zhī lǐ sè cóng ér hòu kě yǔ yán dào zhī zhì。gù wèi kě yǔ yán ér yán，wèi zhī ào kě yǔ yán ér bù yán，wèi zhī yǐn bù guān qì sè ér yán，wèi gǔ。gù jūn zǐ bù àobù yǐnbù gǔ，jǐn shùn qí shēn。shī yuē:" fěi jiāo fěi shū，tiān zǐ suǒ yǔ。" cǐ zhī wèi yě。

　　问楛者，勿告也；告楛者，勿问也；说楛者，勿听也。有争气者，勿与辩也。故必由其道至，然后接之；非其道则避之。故礼恭，而后可与言道之方；辞顺，而后可与言道之理；色从而后可与言道之致。故未可与言而言，谓之傲；可与言而不言，谓之隐；不观气色而言，谓瞽。故君子不傲、不隐、不瞽，谨顺其身。诗曰：“匪交匪舒，天子所予。”此之谓也。

　　 bǎi fā shī yī，bù zú wèi shàn shè qiān lǐ kuǐ bù bù zhì，bù zú wèi shàn yù lún lèi bù tōng，rén yì bù yī，bù zú wèi shàn xué。xué yě zhě，gù xué yī zhī yě。yī chū yān，yī rù yān，tú xiàng zhī rén yě qí shàn zhě shǎo，bù shàn zhě duō，jié zhòu dào zhí yě quán zhī jǐn zhī，rán hòu xué zhě yě。

　　百发失一，不足谓善射；千里蹞步不至，不足谓善御；伦类不通，仁义不一，不足谓善学。学也者，固学一之也。一出焉，一入焉，涂巷之人也；其善者少，不善者多，桀纣盗跖也；全之尽之，然后学者也。

　　 jūn zǐ zhī fū bù quán bù cuì zhī bù zú yǐ wéi měi yě，gù sòng shù yǐ guàn zhī，sī suǒ yǐ tōng zhī，wèi qí rén yǐ chù zhī，chú qí hài zhě yǐ chí yǎng zhī。shǐ mù fēi shì wú yù jiàn yě，shǐ ěr fēi shì wú yù wén yě，shǐ kǒu fēi shì wú yù yán yě，shǐ xīn fēi shì wú yù lǜ yě。jí zhì qí zhì hǎo zhī yě，mù hǎo zhī wǔ sè，ěr hǎo zhī wǔ shēng，kǒu hǎo zhī wǔ wèi，xīn lì zhī yǒu tiān xià。shì gù quán lì bù néng qīng yě，qún zhòng bù néng yí yě，tiān xià bù néng dàng yě。shēng hū yóu shì，sǐ hū yóu shì，fū shì zhī wèi dé cāo。dé cāo rán hòu néng dìng，néng dìng rán hòu néng yīng。néng dìng néng yīng，fū shì zhī wèi chéng rén。tiān jiàn qí míng，dì jiàn qí guāng，jūn zǐ guì qí quán yě。

　　君子知夫不全不粹之不足以为美也，故诵数以贯之，思索以通之，为其人以处之，除其害者以持养之。使目非是无欲见也，使耳非是无欲闻也，使口非是无欲言也，使心非是无欲虑也。及至其致好之也，目好之五色，耳好之五声，口好之五味，心利之有天下。是故权利不能倾也，群众不能移也，天下不能荡也。生乎由是，死乎由是，夫是之谓德操。德操然后能定，能定然后能应。能定能应，夫是之谓成人。天见其明，地见其光，君子贵其全也。