苏武传(节选)

拼音版、注音及读音

　　 wǔ zì zi qīng，shǎo yǐ fù rèn，xiōng dì bìng wèi láng，shāo qiān zhì yí zhōng jiù jiān。shí hàn lián fá hú，shù tōng shǐ xiāng kuī guān。xiōng nú liú hàn shǐ guō jílù chōng guó děng qián hòu shí yú bèi，xiōng nú shǐ lái，hàn yì liú zhī yǐ xiāng dāng。tiān hàn yuán nián，qiě dī hóu chán yú chū lì，kǒng hàn xí zhī，nǎi yuē: hàn tiān zǐ wǒ zhàng rén xíng yě。jǐn guī hàn shǐ lù chōng guó děng。wǔ dì jiā qí yì，nǎi qiǎn wǔ yǐ zhōng láng jiàng shǐ chí jié sòng xiōng nú shǐ liú zài hàn zhě，yīn hòu lù chán yú，dá qí shàn yì。

　　武字子卿，少以父任，兄弟并为郎，稍迁至栘中厩监。时汉连伐胡，数通使相窥观。匈奴留汉使郭吉、路充国等前后十余辈，匈奴使来，汉亦留之以相当。天汉元年，且鞮侯单于初立，恐汉袭之，乃曰：「汉天子我丈人行也。」尽归汉使路充国等。武帝嘉其义，乃遣武以中郎将使持节送匈奴使留在汉者，因厚赂单于，答其善意。

　　 wǔ yǔ fù zhōng láng jiàng zhāng shèng jí jiǎ lì cháng huì děng mù shì chì hòu bǎi yú rén jù。jì zhì xiōng nú，zhì bì yí chán yú chán yú yì jiāo，fēi hàn suǒ wàng yě。fāng yù fā shǐ sòng wǔ děng，huì gōu wáng yǔ zhǎng shuǐ yú cháng děng móu fǎn xiōng nú zhōng。gōu wáng zhě，kūn xié wáng zǐ zi yě，yǔ kūn xié wáng jù jiàng hàn，hòu suí zhuó yě hóu méi hú zhōng，jí wèi lǜ suǒ jiāng jiàng zhě，yīn xiāng yǔ móu，jié chán yú mǔ yān zhī guī hàn。huì wǔ děng zhì xiōng nú。yú cháng zài hàn shí，sù yǔ fù zhāng shèng xiāng zhī，sī hòu shèng yuē: wén hàn tiān zǐ shén yuàn wèi lǜ，cháng néng wéi hàn fú nǔ shè shā zhī，wú mǔ yǔ dì zài hàn，xìng méng qí shǎng cì。zhāng shèng xǔ zhī，yǐ huò wù yǔ cháng。hòu yuè yú，chán yú chū liè，dú yān zhī zǐ dì zài。yú cháng děng qī shí yú rén yù fā，qí yī rén yè wáng gào zhī。chán yú zǐ dì fā bīng yǔ zhàn，gōu wáng děng jiē sǐ，yú cháng shēng de。

　　武与副中郎将张胜及假吏常惠等募士斥候百余人俱。既至匈奴，置币遗单于；单于益骄，非汉所望也。方欲发使送武等，会缑王与长水虞常等谋反匈奴中。缑王者，昆邪王姊子也，与昆邪王俱降汉，后随浞野侯没胡中，及卫律所将降者，阴相与谋，劫单于母阏氏归汉。会武等至匈奴。虞常在汉时，素与副张胜相知，私候胜曰：「闻汉天子甚怨卫律，常能为汉伏弩射杀之，吾母与弟在汉，幸蒙其赏赐。」张胜许之，以货物与常。后月余，单于出猎，独阏氏子弟在。虞常等七十余人欲发，其一人夜亡告之。单于子弟发兵与战，缑王等皆死，虞常生得。

　　 chán yú shǐ wèi lǜ zhì qí shì。zhāng shèng wén zhī，kǒng qián yǔ fā，yǐ zhuàng yǔ wǔ。wǔ yuē: shì rú cǐ，cǐ bì jí wǒ，jiàn fàn nǎi sǐ，zhòng fù guó!yù zì shā，shèng huì gòng zhǐ zhī。yú cháng guǒ yǐn zhāng shèng。chán yú nù，zhào zhū guì rén yì，yù shā hàn shǐ zhě。zuǒ yī zhì zī yuē: jí móu chán yú，hé yǐ fù jiā?yí jiē jiàng zhī。chán yú shǐ wèi lǜ zhào wǔ shòu cí。wǔ wèi huì děng: qū jié rǔ mìng，suī shēng hé miàn mù yǐ guī hàn?yǐn pèi dāo zì cì。wèi lǜ jīng，zì bào chí wǔ。chí zhào yī，záo dì wèi kǎn，zhì yūn huǒ，fù wǔ qí shàng，dǎo qí bèi，yǐ chū xuè。wǔ qì jué，bàn rì fù xī。huì děng kū，yú guī yíng。chán yú zhuàng qí jié，zhāo xī qiǎn rén hòu wèn wǔ，ér shōu xì zhāng shèng。

　　单于使卫律治其事。张胜闻之，恐前语发，以状语武。武曰：「事如此，此必及我，见犯乃死，重负国！」欲自杀，胜惠共止之。虞常果引张胜。单于怒，召诸贵人议，欲杀汉使者。左伊秩訾曰：「即谋单于，何以复加？宜皆降之。」单于使卫律召武受辞。武谓惠等：「屈节辱命，虽生何面目以归汉？」引佩刀自刺。卫律惊，自抱持武。驰召医，凿地为坎，置煴火，覆武其上，蹈其背，以出血。武气绝，半日复息。惠等哭，舆归营。单于壮其节，朝夕遣人候问武，而收系张胜。

　　 wǔ yì yù。chán yú shǐ shǐ xiǎo wǔ，huì lùn yú cháng，yù yīn cǐ shí jiàng wǔ。jiàn zhǎn yú cháng yǐ，lǜ yuē: hàn shǐ zhāng shèng móu shā chán yú jìn chén，dāng sǐ chán yú mù jiàng zhě，shè zuì。jǔ jiàn yù jī zhī，shèng qǐng xiáng。lǜ wèi wǔ yuē: fù yǒu zuì，dāng xiāng zuò。wǔ yuē: běn wú móu，yòu fēi qīn shǔ，hé wèi xiāng zuò?fù jǔ jiàn nǐ zhī，wǔ bù dòng。lǜ yuē: sū jūn，lǜ qián fù hàn guī xiōng nú，xìng méng dà ēn，cì hào chēng wáng，yōng zhòng shù wàn，mǎ chù mí shān，fù guì rú cǐ。sū jūn jīn rì jiàng，míng rì fù rán。kōng yǐ shēn gāo cǎo yě，shuí fù zhī zhī?wǔ bù yīng。lǜ yuē: jūn yīn wǒ jiàng，yǔ jūn wèi xiōng dì jīn bù tīng wú jì，hòu suī fù yù jiàn wǒ，shàng kě dé hū?wǔ mà lǜ yuē: rǔ wéi rén chén zǐ，bù gù ēn yì，pàn zhǔ bèi qīn，wèi jiàng lǔ yú mán yí，hé yǐ nǚ wèi jiàn?qiě chán yú xìn nǚ，shǐ jué rén sǐ shēng，bù píng xīn chí zhèng，fǎn yù dòu liǎng zhǔ guān huò bài。nán yuè shā hàn shǐ zhě，tú wèi jiǔ jùn wǎn wáng shā hàn shǐ zhě，tóu xiàn běi quē cháo xiǎn shā hàn shǐ zhě，jí shí zhū miè。dú xiōng nú wèi ěr。ruò zhī wǒ bù jiàng míng，yù lìng liǎng guó xiāng gōng，xiōng nú zhī huò，cóng wǒ shǐ yǐ!lǜ zhī wǔ zhōng bù kě xié，bái chán yú。chán yú yù yì yù jiàng zhī。nǎi yōu wǔ zhì dà jiào zhōng，jué bù yǐn shí。tiān yù xuě。wǔ wò，niè xuě yǔ zhān máo bìng yàn zhī，shù rì bù sǐ。xiōng nú yǐ wéi shén，nǎi xǐ wǔ běi hǎi shàng wú rén chù，shǐ mù dī。dī rǔ，nǎi dé guī。bié qí guān shǔ cháng huì děng，gè zhì tā suǒ。

　　武益愈。单于使使晓武，会论虞常，欲因此时降武。剑斩虞常已，律曰：「汉使张胜谋杀单于近臣，当死；单于募降者，赦罪。」举剑欲击之，胜请降。律谓武曰：「副有罪，当相坐。」武曰：「本无谋，又非亲属，何谓相坐？」复举剑拟之，武不动。律曰：「苏君，律前负汉归匈奴，幸蒙大恩，赐号称王，拥众数万，马畜弥山，富贵如此。苏君今日降，明日复然。空以身膏草野，谁复知之？」武不应。律曰：「君因我降，与君为兄弟；今不听吾计，后虽复欲见我，尚可得乎？」武骂律曰：「汝为人臣子，不顾恩义，畔主背亲，为降虏于蛮夷，何以女为见？且单于信女，使决人死生，不平心持正，反欲斗两主观祸败。南越杀汉使者，屠为九郡；宛王杀汉使者，头县北阙；朝鲜杀汉使者，即时诛灭。独匈奴未耳。若知我不降明，欲令两国相攻，匈奴之祸，从我始矣！」律知武终不可胁，白单于。单于愈益欲降之。乃幽武置大窖中，绝不饮食。天雨雪。武卧，啮雪与旃毛并咽之，数日不死。匈奴以为神，乃徙武北海上无人处，使牧羝。羝乳，乃得归。别其官属常惠等，各置他所。

　　 wǔ jì zhì hǎi shàng，lǐn shí bù zhì，jué yě shǔ qù chè shí ér shí zhī。zhàng hàn jié mù yáng，wò qǐ cāo chí，jié máo jǐn luò。jī wǔliù nián，chán yú dì yú qián wáng yì shè hǎi shàng。wǔ néng wǎng fǎng jiǎo，qíng gōng nǔ，yú qián wáng ài zhī，gěi qí yī shí。sān suì yú，wáng bìng，cì wǔ mǎ chùfú nìqióng lú。wáng sǐ hòu，rén zhòng xǐ qù。qí dōng，dīng lìng dào wǔ niú yáng，wǔ fù qióng è。

　　武既至海上，廪食不至，掘野鼠去屮实而食之。杖汉节牧羊，卧起操持，节旄尽落。积五、六年，单于弟于靬王弋射海上。武能网纺缴，檠弓弩，于靬王爱之，给其衣食。三岁余，王病，赐武马畜、服匿、穹庐。王死后，人众徙去。其冬，丁令盗武牛羊，武复穷厄。

　　 chū，wǔ yǔ lǐ líng jù wèi shì zhōng。wǔ shǐ xiōng nú míng nián，líng jiàng，bù gǎn qiú wǔ。jiǔ zhī，chán yú shǐ líng zhì hǎi shàng，wèi wǔ zhì jiǔ shè lè。yīn wèi wǔ yuē: chán yú wén líng yǔ zi qīng sù hòu，gù shǐ líng lái shuō zú xià，xū xīn yù xiāng dài。zhōng bù dé guī hàn，kōng zì kǔ wáng rén zhī dì，xìn yì ān suǒ jiàn hū?qián zhǎng jūn wèi fèng chē，cóng zhì yōng yù yáng gōng，fú niǎn xià chú，chù zhù，zhé yuán，hé dà bù jìng，fú jiàn zì wěn，cì qián èr bǎi wàn yǐ zàng。rú qīng cóng cí hé dōng hòu tǔ，huàn qí yǔ huáng mén fù mǎ zhēng chuán，tuī duò fù mǎ hé zhōng，nì sǐ，huàn qí wáng。zhào shǐ rú qīng zhú bǔ。bù dé，huáng kǒng yǐn yào ér sǐ。lái shí tài fū rén yǐ bù xìng，líng sòng zàng zhì yáng líng。zi qīng fù nián shào，wén yǐ gèng jià yǐ。dú yǒu nǚ dì èr rén，liǎng nǚ yī nán，jīn fù shí yú nián，cún wáng bù kě zhī。rén shēng rú zhāo lù，hé jiǔ zì kǔ rú cǐ?líng shǐ jiàng shí，hū hū rú kuáng，zì tòng fù hàn jiā yǐ lǎo mǔ xì bǎo gōng。zi qīng bù yù jiàng，hé yǐ guò líng?qiě bì xià chūn qiū gāo，fǎ lìng wáng cháng，dà chén wáng zuì yí miè zhě shù shí jiā，ān wēi bù kě zhī。zi qīng shàng fù shuí wèi hū?yuàn tīng líng jì，wù fù yǒu yún!

　　初，武与李陵俱为侍中。武使匈奴明年，陵降，不敢求武。久之，单于使陵至海上，为武置酒设乐。因谓武曰：「单于闻陵与子卿素厚，故使陵来说足下，虚心欲相待。终不得归汉，空自苦亡人之地，信义安所见乎？前长君为奉车，从至雍棫阳宫，扶辇下除，触柱，折辕，劾大不敬，伏剑自刎，赐钱二百万以葬。孺卿从祠河东後土，宦骑与黄门驸马争船，推堕驸马河中，溺死，宦骑亡。诏使孺卿逐捕。不得，惶恐饮药而死。来时太夫人已不幸，陵送葬至阳陵。子卿妇年少，闻已更嫁矣。独有女弟二人，两女一男，今复十余年，存亡不可知。人生如朝露，何久自苦如此？陵始降时，忽忽如狂，自痛负汉；加以老母系保宫。子卿不欲降，何以过陵？且陛下春秋高，法令亡常，大臣亡罪夷灭者数十家，安危不可知。子卿尚复谁为乎？愿听陵计，勿复有云！」

　　 wǔ yuē: wǔ fù zǐ wáng gōng dé，jiē wèi bì xià suǒ chéng jiù，wèi liè jiāng，jué tōng hóu，xiōng dì qīn jìn，cháng yuàn gān nǎo tú dì。jīn dé shā shēn zì xiào，suī méng fǔ yuè tāng huò，chéng gān lè zhī。chén shì jūn，yóu zǐ shì fù yě。zi wèi fù sǐ，wáng suǒ hèn，yuàn wú fù zài yán。líng yǔ wǔ yǐn shù rì，fù yuē: zi qīng，yī tīng líng yán。wǔ yuē: zì fēn yǐ sǐ jiǔ yǐ!wáng bì yù jiàng wǔ，qǐng bì jīn rì zhī huān，xiào sǐ yú qián!líng jiàn qí zhì chéng，kuì rán tàn yuē: jiē hū!yì shì!líng yǔ wèi lǜ zhī zuì shàng tōng yú tiān!yīn qì xià zhān jīn，yǔ wǔ jué qù。

　　武曰：「武父子亡功德，皆为陛下所成就，位列将，爵通侯，兄弟亲近，常愿肝脑涂地。今得杀身自效，虽蒙斧钺汤镬，诚甘乐之。臣事君，犹子事父也。子为父死，亡所恨，愿无复再言。」陵与武饮数日，复曰：「子卿，壹听陵言。」武曰：「自分已死久矣！王必欲降武，请毕今日之欢，效死于前！」陵见其至诚，喟然叹曰：「嗟呼！义士！陵与卫律之罪上通于天！」因泣下沾衿，与武决去。

　　 líng è zì cì wǔ，shǐ qí qī cì wǔ niú yáng shù shí tóu。hòu líng fù zhì běi hǎi shàng，yǔ wǔ: qū tuō bǔ dé yún zhōng shēng kǒu，yán tài shǒu yǐ xià lì mín jiē bái fú，yuē: shàng bēng。wǔ wén zhī，nán xiāng hào kū，ōu xuè，dàn xī lín。shù yuè，zhāo dì jí wèi。shù nián，xiōng nú yǔ hàn hé qīn。hàn qiú wǔ děng。xiōng nú guǐ yán wǔ sǐ。hòu hàn shǐ fù zhì xiōng nú。cháng huì qǐng qí shǒu zhě yǔ jù，dé yè jiàn hàn shǐ，jù zì chén dào。jiào shǐ zhě wèi chán yú yán: tiān zǐ shè shàng lín zhōng，dé yàn zú yǒu xì bó shū，yán wǔ děng zài mǒu zé zhōng。shǐ zhě dà xǐ，rú huì yǔ yǐ ràng chán yú。chán yú shì zuǒ yòu ér jīng，xiè hàn shǐ yuē: wǔ děng shí zài。yú shì lǐ líng zhì jiǔ hè wǔ yuē: jīn zú xià hái guī，yáng míng yú xiōng nú，gōng xiǎn yú hàn shì，suī gǔ zhú bó suǒ zài，dān qīng suǒ huà，hé yǐ guò zi qīng!líng suī nú qiè，lìng hàn qiě shì líng zuì，quán qí lǎo mǔ，shǐ de fèn dà rǔ zhī jī zhì，shù jī hū cáo kē zhī méng。cǐ líng sù xī zhī suǒ bù wàng yě!shōu zú líng jiā，wèi shì dà lù，líng shàng fù hé gù hū?yǐ yǐ!lìng zǐ qīng zhī wú xīn ěr!yì yù zhī rén，yī bié zhǎng jué!líng qǐ wǔ，gē yuē: jìng wàn lǐ xī dù shā mù，wèi jūn jiāng xī fèn xiōng nú。lù qióng jué xī shǐ rèn cuī，shì zhòng miè xī míng yǐ tuí，lǎo mǔ yǐ sǐ，suī yù bào ēn jiāng ān guī?

　　陵恶自赐武，使其妻赐武牛羊数十头。后陵复至北海上，语武：「区脱捕得云中生口，言太守以下吏民皆白服，曰：『上崩。』」武闻之，南乡号哭，欧血，旦夕临。数月，昭帝即位。数年，匈奴与汉和亲。汉求武等。匈奴诡言武死。后汉使复至匈奴。常惠请其守者与俱，得夜见汉使，具自陈道。教使者谓单于言：「天子射上林中，得雁足有系帛书，言武等在某泽中。」使者大喜，如惠语以让单于。单于视左右而惊，谢汉使曰：「武等实在。」于是李陵置酒贺武曰：「今足下还归，扬名于匈奴，功显于汉室，虽古竹帛所载，丹青所画，何以过子卿！陵虽驽怯，令汉且贳陵罪，全其老母，使得奋大辱之积志，庶几乎曹柯之盟。此陵宿昔之所不忘也！收族陵家，为世大戮，陵尚复何顾乎？已矣！令子卿知吾心耳！异域之人，壹别长绝！」陵起舞，歌曰：「径万里兮度沙幕，为君将兮奋匈奴。路穷绝兮矢刃摧，士众灭兮名已隤，老母已死，虽欲报恩将安归？」

　　 líng qì xià shù xíng，yīn yǔ wǔ jué。chán yú zhào huì wǔ guān shǔ，qián yǐ jiàng jí wù gù，fán suí wǔ hái zhě jiǔ rén。wǔ yǐ shǐ yuán liù nián chūn zhì jīng shī，zhào wǔ fèng yī tài láo yè wǔ dì yuán miào，bài wèi diǎn shǔ guó，zhì zhōng èr qiān dàn，cì qián èr bǎi wàn，gōng tián èr qǐng，zhái yī qū。cháng huì xú shèng zhào zhōng gēn jiē bài wèi zhōng láng，cì bó gè èr bǎi pǐ。qí yú liù rén，lǎo guī jiā，cì qián rén shí wàn，fù zhōng shēn。cháng huì hòu zhì yòu jiāng jūn，fēng liè hóu，zì yǒu chuán。wǔ liú xiōng nú fán shí jiǔ suì，shǐ yǐ qiáng zhuàng chū，jí hái，xū fà jǐn bái。

　　陵泣下数行，因与武决。单于召会武官属，前以降及物故，凡随武还者九人。武以始元六年春至京师，诏武奉一太牢谒武帝园庙，拜为典属国，秩中二千石，赐钱二百万，公田二顷，宅一区。常惠徐圣赵终根皆拜为中郎，赐帛各二百匹。其余六人，老归家，赐钱人十万，复终身。常惠后至右将军，封列侯，自有传。武留匈奴凡十九岁，始以强壮出，及还，须发尽白。